رابطه‌ی مصرف سیگار و قلیان با عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی نوجوانان

زمینه و هدف:باتوجهبهشیوع مصرفسیگار و قلیاندربیننوجوانانولزومشناخت مؤلفه‌هاوابعاداینرفتارهاجهتطراحیمداخلاتاثربخش،پژوهشحاضرباهدفتعیین پیش‌بینی کننده‌هایمصرفقلیان و سیگار در نوجوانان انجام شد. موادو روش‌­ها: با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای چندمرحله­ای، 201 نفر از پسران دانش­آموزان مقطع متوسطه­ی شهرستاننجف‌آباد (اصفهان)، انتخاب و توسط مقیاس نیمرخ خطر مصرف مواد و پرسش­نامه­ی رفتارهای پرخطرمورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تجزیه‌وتحلیل داده­ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیونچندمتغیری روش گام‌به‌گام استفاده شد. یافته­‌ها: نتایج نشان داد که بین مصرف سیگار در طول عمر و هر 12 مؤلفه­ نیمرخ خطرمصرف مواد و بین مصرف قلیان در طول عمر با ناامیدی، مهارت اجتماعی، هیجان­خواهی،نگرش والدین به مصرف مواد، نظارتخانواده و احساس تعهد به مدرسه رابطه وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیری نشان داد کهنگرش به مصرف مواد، نگرشوالدین به مصرف مواد و تکانشگری 55% از واریانس مصرف سیگار را پیش­بینی می‌کنند. همچنین نگرشبه مصرف مواد و هیجان­خواهی 19% از مصرف قلیان و متغیرهای نگرش به مصرف مواد، مهارت اجتماعی، تعارضات خانوادگیو نگرش والدین به مصرف مواد، 17% تمایل به مصرف سیگار را  و در نهایت احساس تعهد به مدرسه، نگرش بهمصرف مواد، نظارت خانواده و بی­نظمی محیط اجتماعی 19%  از واریانس تمایل به کشیدن قلیان را پیش­بینی می‌کنند. نتیجه­‌گیری: با توجه به نتایج این پژوهش می­توان گفت شیوعمصرفسیگارو قلیان در نوجواناندرحالافزایشوسنّشروعآن­هاروبهکاهشاست و مصرف سیگاروقلیاندر نوجوانان یکپدیده­یچندعاملی وچندسطحیبودهوعواملتعیین‌کننده‌یگر­ایشبه آن­هادر سطوح متعددفردی، اجتماعی و خانوادگی قراردارد که باید در مداخلات پیشگیری، کنترل و ترکسیگار و قلیان مدنظر قرار گیرد.